Speltak en leidingteam

Zoals je misschien weet, zijn er verschillende soorten Scouting: landscouting, waterscouting en luchtscouting. Ook scouts met een beperking kunnen deelnemen aan het Scoutingspel, zowel in speciale groepen als bij jou in je groep of speltak.

Er is veel aandacht voor de samenstelling van de speltak bij Scouting. Het gemengd of juist ongemengd draaien van speltakken, met alleen meisjes, alleen jongens of juist iedereen, om zo beter aansluiting te vinden tussen het geboden programma en de verwachtingen van scouts.

Scouting levert een belangrijke bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van kinderen en jongeren. De leeftijdsgrenzen van de verschillende speltakken (leeftijdsgroepen) is op de verschillende fasen in de persoonlijke ontwikkeling gebaseerd.

Bevers zijn kinderen tussen de 5 en 7 jaar oud.
Welpen zijn kinderen tussen de 7 en 11 jaar oud.
Scouts zijn tieners tussen de 11 en 15 jaar oud.
Explorers zijn jongeren tussen de 15 en 18 jaar oud.
Roverscouts zijn jongeren tussen de 18 en 21 jaar oud.

Deze leeftijdsgrenzen zijn opgenomen in het huishoudelijk reglement van Scouting Nederland. De leeftijdsgrenzen voor het overvliegen gaan uit van een peildatum op 1 september van het betreffende jaar. De leeftijdsgrenzen lopen van schooljaar tot schooljaar en sluiten dus aan bij het Scoutingseizoen. Uiteraard is er - buiten de officieel vastgestelde leeftijdsgrenzen - ruimte om binnen de eigen groep tegemoet te komen aan individuele behoeften en wensen van jeugdleden.

Elke speltak heeft een optimale grootte. Minder kinderen maakt het lastig om een goed programma te draaien en als er een paar kinderen een keertje niet zijn heeft dat grote gevolgen. Ook is een bosspel met 8 kinderen minder leuk dan met 30.

De richtlijn voor de groepsgrootte is 16 bevers met 4 leidinggevenden. Meer mag ook, maar dat is niet aan te raden. Het advies is om niet verder te gaan dan 20 bevers. Dit in verband met het organiseren van activiteiten, het contact met de bevers en het overzicht bewaren. Daarnaast is bij Scouting het groepsproces ook erg belangrijk, een plekje vinden in een groep van 30 bevers is moeilijker voor een kind dan in een groep van 12 bevers.

Elke speltak heeft een optimale grootte. Minder kinderen maakt het lastig om een goed programma te draaien en als er een paar kinderen een keertje niet zijn heeft dat grote gevolgen. Ook is een bosspel met 8 kinderen minder leuk dan met 30.

Met meer kinderen in een speltak wordt een speltak in veel gevallen te groot om écht goed te draaien. Kinderen vallen af, omdat ze zich niet meer thuis voelen in zo’n grote groep of niet de aandacht krijgen die ze wellicht nodig hebben. Ook voor de leidinggevenden in een kleine of een grote speltak is het - afhankelijk van de omvang van het leidingteam - vaak hard werken om het leuk te houden.

Onderstaande tabel geeft een advies voor de speltakgrootte per speltak. Dit is gebaseerd op de spelvisie en het spelaanbod. Uiteindelijk bepaal je als groep zelf waar het maximum ligt. Dit is uiteraard ook sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van je (bege)leiding.

Het splitsen van een speltak kan een oplossing zijn om het voor de jeugdleden en leiding weer leuk te maken! Een grote speltak beperkt daarnaast ook de mogelijkheden tot groei: vaak kunnen vrienden en vriendinnen (die vaak de ‘nieuwe aanwas’ vormen voor leden in je speltak) niet aansluiten terwijl ze toch graag bij Scouting willen. Door de speltak te splitsen, creëer je extra capaciteit en kun je meer kinderen van Scouting laten genieten.

Hoeveel leidinggevenden zijn er nodig op basis van het aantal kinderen in de speltak? In onderstaande tabel staat de verhouding van leiding en jeugdleden per speltak. Je kunt meer lezen over dit onderwerp op deze pagina. Hier vind je ook downloads naar de teamprofielen per speltak.

De verhouding jongens/meisjes is bij Scouting in heel Nederland ongeveer 60-40% (2024). Als het ledenaantal van een Scoutinggroep terugloopt, voegen veel groepen ongemengde speltakken vaak samen in een gemengde speltak. Een prima oplossing, maar je loopt wel het risico dat het specifieke spel voor jongens en meiden verloren gaat in een uniseks programma. Hierdoor lopen jongens, maar met name meiden weg. Dit kun je wellicht voorkomen door bijvoorbeeld ook activiteiten los van elkaar te doen.

Om je op weg te helpen is er het 'Meer meiden in je groep' stappenplan. Dat kun je hier downloaden. Alle stappen, van het in kaart brengen van je eigen groep tot en met het actief monitoren van de verhouding in genderdiversiteit binnen je groep, worden hier uitgebreid in beschreven en toegelicht.Ook kan je ervoor zorgen dat je zelf een beter rolmodel wordt voor meiden. Hoe je dat doet, vind je in de Powerpoint Tips rolmodel.

Niet alleen de samenstelling van de jeugdleden is belangrijk binnen een speltak, maar ook de leidingmix. Bij veel meiden speelt vriendschap een belangrijke rol. Met wie deel je je geheimen en hoe ga je om met kinderen die geen deel uitmaken van je vriend(inn)engroep? Vrouwelijke leiding is daarom belangrijk als rolmodel, maar kan ook de beleving van de meiden met vrouwelijke tact inschatten en bijsturen. Mannen kunnen dat meestal niet alleen. Uit de samenstelling van leidingteams blijkt dat gemengde teams meer meiden aan zich weten te binden dan teams die alleen uit mannelijke of vrouwelijke figuren bestaan.

De meest optimale situatie voor mannelijke en vrouwelijke figuren per speltak:

• Bevers: gemengde speltakken met hoofdzakelijk vrouwelijke leiding en enkele mannelijke.
• Welpen: gescheiden speltakken met gemengde leidingteams (met meer mannen dan vrouwen) voor jongens en voornamelijk vrouwelijke leiding voor meiden.
• Scouts: gescheiden speltakken met voornamelijk mannelijke leiding voor jongens en voornamelijk vrouwelijke leiding voor meiden.
• Explorers: gescheiden of gemengde speltakken met voldoende vriend(inn)en. Explorers maken weinig onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke begeleiding.
• Roverscouts: gescheiden speltakken of gemengde speltakken met voldoende vriend(inn)en.

De sterke voorkeur voor het geslacht van leiding en leeftijdsgenoten houdt op na de puberteit. Dan gaan de jongeren elkaar leuker vinden.